Budaya
Ngelabang Bengok ing Desa Bermi Mijen Demak
NGATINI
2611414005
Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa, Fakultas Bahasa dan
Seni, Universitas Negeri Semarang
ABSTRAK
Ngelabang bengok
kang dilakokake para masyarakat ing desa Bermi kecamatan Mijen kabupaten Demak
dadi salah sawijine kabudayan. Amarga kagiyatan ngelabang bengok wus dadi salah
sawijine kabiyasaan masyarakat kanggo ngisi wektu sela sinambi ngenteni tibane
wayah panen. Saliyane kuwi, kabiyasaan ngelabang bengok uga bisa nambahi
perekonomian masyarakat. Kanggo nguri-uri kabudayan iki, prelu dianakake
pembangunan industry bengok, supaya masyarakate ora angel anggone masarake asil
ngelabang bengok.
Kata
kunci : budaya, ngelabang, bengok.
PENDAHULUAN
Sebagian
besar masyarakat di desa Bermi berprofesi sebagai petani dan buruh tani. Di sela-sela menunggu hasil panen, masyarakat
desa Bermi berkegiantan mengepang eceng gondok. Bab kaya ngene iki dilakokake
amarga masyakat desa Bermi kanggo ngisi waktu sela nganti wayah panen, saliyane
kuwi uga kanggo nambahi penghasilan.
Rata-rata
masyarakat desa Bermi kerja dadi tani utawa buruh tani. Ing sela-sela ngenteni
asil panen, masyarakat desa Bermi duweni kagiyatan ngelabang bengok. Bab ngene
iki dilakokake amarga masyarakat desa Bermi kanggo ngiseni wektu sela nganti
wayah panen teka, saliyane kuwi uga bisa nambahi penghasilan.
bengok urip ngambang
ing dhuwur banyu lan kadhang kala ngoyot ing jero lemah. Dhuwure kira-kira
0,4-0,8 meter. Ora duwe gagang. Godhong tunggal lan bentuke oval. Pucuke
lincip, bonggol godhonge ngglembung.
Godhonge lunyu lan warna ijo. Kembange kalebu kembang majemuk, bentuke bulir,
bentuk kelopake tabung. Bentuk wijine bulat lan warnane ireng. wohe kotak
duweni ruang telu lan warnane ijo. Oyodte kalebu oyod serabut. Bengok biyasane
urip subur ing rawa-rawa, kali-kali gedhe lan jero, lan liya-liyane.
Ngepang yaiku sawijine
kagiyatan nganyam rambut lan liyane, tembung saliyane ngepang yaiku ngelabang.
Budaya utawa kabudayan asale saka basa sanskerta yaiku buddayah, kang kalebu
bentuk jamak saka budhi (budi utawa akal) diartekake sebagai bab-bab kang
gegayutan karo budi lan akal manungsa. Ing desa Bermi, kagiyatan ngelabang
bongok wus dadii rutinitas masyarakete, saengga bab kasebut bisa diartekake
sawijine kabudayan. Saliyane dadi sampingan, ngelabang bengok uga bisa mbangun perekonomian lan
social masyarakat.
Prakara
utama kang ana ing masyarakat yaiku kurange minat para remaja kanggo nguri-uri
budaya ngelabang bengok kag dadi budaya masyarakat.
HASIL DAN PEMBAHASAN
Budaya
ngelabang bengok dadi salasawijine warisan budaya kang ana ing desa Bermi
kecamatan Mijen kabupaten Demak. Bengok biyasane dianggep dadi tanduran kang
ngrugekake, amarga biisa nyebabkake banyu rawa dadi cethek, matine ekosistem
banyu. Nanging masyarakat desa Bermi bisa ngolah bengok dadi klabangan bengok
kang mengkone didol menyang pengepul kanthi rego Rp 3500/kg nganthi Rp 5000/kg.
Masyarakat kang kerja dadi buruh
tani luwih duwe minat ngelabang bengok tinimang masyarakat kang kerja ing
bidang industry. Sebab sadurunge dadi klabangan, bengok kudu nglewati
saperangan proses. Proses kasebut mbutuhake waktu kang rada suwe.
Ing
ngisor iki saperangan peoses bengok sadurunge dadi tali klabangan bengok:

Gambar.1 bengok ing rawa
Proses
kapisan yaiku proses pamethikan, proses pamethikan yaiku proses pemisahan
antarane bonggol karo oyod bengok. Proses iki ora gampang, sebab wong kang
methik kudu mlebu ing jero banyu lan milehi bonggol kang wus tuwa. Amarga
bonggol kang wus tuwa duweni serat kang kuwat, saengga nalika diklabang bengok
ora gampang pedhot.

Ganbar.2 proses mepe bengok
Proses kapindo yaiku proses mepe
utawa nggaringake bonggol bengok kayata gambar ing nduwur. Bab iki tujuane
ngilangake kandungan banyu kang diwuni bengok. Tingkat garing lan orane
bengok bisa mempengaruhi asil akhir klabangan. Saya garing bengoke mula asil
akhir klqabangan saya apik. Nalika proses iki mbutuhake energi srengenge kang
cukup. Proses nggaringake bisa mbutuhake waktu pitung dina utawa luwih,
gumantung panas srengennge. Nalika wayah
udan, mula bisa menghambat proses penggaringan lan nyebabake bosoke bonggol
bengok kang durung garing banget.

Gambar.3 saiket bengok kang wus
garing
Proses
katelu yaiuku proses ngiket antarane bonggol bengok siji kanthi liyane. Bab iki
tujuane kanggo supaya gampang nalika mindahake bengok kang wus garing supaya
ora kecer.
Proses
kaping papat yaiku proses nyiram, proses iki gunane supaya bonggol bengok kang
wus garing dadi empuk supaya bisa diklabang. Manawa ora nglewati proses iki,
mula proses ngelabang bakale angel, jalaran bonggol bengok kaku. Sawisw
nglewati proses nyiram, banjur bengok ditus suwene 5-10 menit. Proses iki
gunane supaya nalika diklabang bengok ora ngetokake banyu.

Ganbar.4 tali klabangan bengok
Proses
kelima yaitu proses mengepang eceng gondok hinggga menyerupai tali panjang
seperti pada gambar diatas. Proses ini merupakan proses penggabungan antara
batang eceng gondok satu dengan yang lain hingga membentuk sebuah tali panjang.
Proses ini membutuhkan keahlian menyambungkan antar batang eceng gondok.
Proses
kaping enem yaiku proses nggunting turahan-turahan sambungan bengok kang isih
ketok ing permukaan tali. Proses iki gunane supaya tali bengok katon rapi lan
nggampangake proses sabanjure. Proses iki nggunakake alat gunting.

Gambar.5 tali bengok kang digulung
nganggo alat khusus

Gambar.6 alat kanggo nggulung tali
bengok
Proses
kping pitu yaiku proses nggulung tali bengok nganggo alat khusus kaya gambar
ing duwur. Alat kasebut diciptakake masyarakat dewe. Alat kasebut gunane kanggo
nggampangke nggulung tali bengok. Kanggo ngetokakae bengok, alat kasebut kudu
diuculi utawa dibongkar. Kanggo nggampangake proses mbongkar, alat kasebut
didesain bongkar pasang.
Eksistensi
Mengepang Eceng Gondok
Saya
majune jaman modern nyebabake eksistensi ngelabang saya mudun. Jalaran para
remaja luwih mileh dolan tinimbang ngelabang bengok. Para remaja luwih seneng
bab-bab kang nyenengake tinimbang lungguh ing ngomah sinambi ngelabang bengok.
Sawise muleh sekolah, para remaja milih turu utawa dolan tinimbang ngelabang
bengok. Bab kaya ngene iki kang nyebabake kabudayan ngelabang bengok saya ilang
ing kalangan masyarakat.
SIMPULAN
Ngelabang bengok dadi sawijine
kabudayan ing desa Bermi kecamatan Mijen kabupaten Demak jalaran dadi sawijine kabiyasaan masyarakat. Kabiyasaan ngelabang
bengok dilakoni masyarakatnalika ngenteni wayah panen lan bisa mbantu
perekonomian masyarakate. Lumantar ngelabang bengok, masyarakat duweni
aktifitas saliyane tani. Ngelabang bengok uga bisa ngurangi pertumbuhan bengok
ing rawa-rawa. Ngelabang bengok kudu nglewati saperangan proses lan mbutuhake waktu
sela kang lumayan suwe.
DAFTAR PUSTAKA
www.kamusbesar.com/68085/mengepang
Tidak ada komentar:
Posting Komentar